Prowadzenie własnej działalności gospodarczej wiąże się z wieloma obowiązkami, w tym samodzielnym regulowaniem kwestii ubezpieczeń społecznych. W szczególnych sytuacjach życiowych, takich jak choroba, przedsiębiorca może zawiesić swoją działalność, a tym samym przerwać ciągłość ubezpieczenia chorobowego. W przypadku ponownego uruchomienia działalności pojawia się pytanie, jak prawidłowo wznowić ubezpieczenie chorobowe po przerwie w działalności i czy możliwe jest natychmiastowe uzyskanie zasiłku chorobowego po odwieszeniu działalności.
Przerwa w działalności gospodarczej a obowiązek ubezpieczeniowy
W przypadku zawieszenia jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorca traci tytuł do ubezpieczeń społecznych, w tym również do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Zgodnie z art. 36a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, okres zawieszenia działalności skutkuje wyrejestrowaniem z ubezpieczeń społecznych, o ile nie zachodzą szczególne okoliczności przewidziane w ustawie.
Jeżeli po zakończeniu okresu zawieszenia przedsiębiorca chce ponownie skorzystać z ochrony w ramach ubezpieczenia chorobowego po przerwie w działalności, konieczne jest jego ponowne zgłoszenie do tego ubezpieczenia. W praktyce oznacza to konieczność złożenia odpowiedniego formularza w terminie 7 dni od dnia wznowienia działalności, co jest warunkiem koniecznym do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Niedopełnienie tego obowiązku skutkuje brakiem prawa do zasiłku chorobowego, nawet jeśli składki zostaną opłacone w późniejszym terminie.
Warto również pamiętać, że w sytuacji, gdy przerwa w podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu nie przekracza 30 dni, możliwe jest zaliczenie wcześniejszych okresów ubezpieczenia do nowego okresu ubezpieczeniowego. To kluczowe dla ustalenia tzw. okresu wyczekiwania, który musi upłynąć, aby przedsiębiorca mógł skorzystać ze świadczenia. Wznowienie ubezpieczenia chorobowego po przerwie w działalności o długości do 30 dni pozwala na zachowanie ciągłości w naliczaniu prawa do zasiłku.
Warunki uzyskania zasiłku chorobowego po odwieszeniu działalności
Aby przedsiębiorca mógł otrzymać zasiłek chorobowy po odwieszeniu działalności, musi spełnić określone w przepisach warunki. Kluczowe znaczenie ma długość przerwy w ubezpieczeniu chorobowym. Zgodnie z art. 4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jednak jeśli przerwa w ubezpieczeniu nie przekroczyła 30 dni, poprzednie okresy ubezpieczenia można doliczyć do aktualnego.
W praktyce oznacza to, że:
-
Jeśli przerwa wynosi np. 29 dni, przedsiębiorca może skorzystać z zasiłku już od pierwszego dnia po odwieszeniu działalności.
-
Jeżeli przerwa trwała ponad 30 dni, konieczne jest ponowne spełnienie wymogu 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.
Ponadto, zasiłek chorobowy może być przyznany także bez okresu wyczekiwania w szczególnych przypadkach, m.in. jeśli ubezpieczony posiada co najmniej 10-letni okres podlegania obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu. Wówczas zasiłek chorobowy po odwieszeniu działalności przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy, niezależnie od długości przerwy.
Równie istotna jest kwestia terminowego opłacenia składek oraz braku zadłużenia wobec systemu ubezpieczeń społecznych. W przypadku stwierdzenia zaległości przekraczającej 1% minimalnego wynagrodzenia, prawo do zasiłku nie przysługuje aż do momentu całkowitej spłaty zadłużenia.
Obliczanie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego po przerwie
W przypadku przedsiębiorcy, który przystąpił ponownie do ubezpieczenia chorobowego po przerwie, sposób ustalenia podstawy wymiaru zasiłku zależy od długości trwania tego nowego okresu ubezpieczeniowego oraz od długości przerwy. Jeżeli wznowienie ubezpieczenia chorobowego po przerwie w działalności nastąpiło w czasie nieprzekraczającym 30 dni od poprzedniego okresu ubezpieczenia, a prawo do zasiłku powstało w miesiącu wznowienia, do podstawy wymiaru zasiłku stosuje się szczególne reguły.
Warto podkreślić, że dla osób prowadzących działalność gospodarczą, które same deklarują podstawę wymiaru składek, przepisy są bardziej złożone niż w przypadku pracowników. Jeżeli niezdolność do pracy powstała jeszcze przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, zastosowanie znajduje art. 49 ustawy zasiłkowej, który zakłada:
-
przyjęcie najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe (po odliczeniu 13,71%) jako punktu wyjścia,
-
uwzględnienie jedynie kwot składek faktycznie zadeklarowanych w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku,
-
przeliczenie składki w proporcji do liczby dni pozostawania w ubezpieczeniu w danym miesiącu.
Dodatkowo, jeśli przedsiębiorca podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z tego samego tytułu przed i po przerwie (np. wciąż prowadził działalność gospodarczą, ale ją zawiesił), a przerwa nie przekroczyła 30 dni, nie stosuje się przepisów art. 48a ust. 2, które mają zastosowanie tylko w razie zmiany tytułu ubezpieczenia.
W uproszczeniu, można wskazać następujące zasady ustalania podstawy wymiaru:
-
jeśli przedsiębiorca był objęty ubezpieczeniem chorobowym przez co najmniej 12 pełnych miesięcy – podstawę stanowi przeciętny miesięczny przychód z tego okresu, po odpowiednich odliczeniach,
-
jeśli ubezpieczenie trwało krócej niż 12 miesięcy, ale dłużej niż miesiąc – stosuje się zasady z art. 48a ust. 1, z podziałem na najniższą i zadeklarowaną podstawę składki,
-
jeśli niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu ubezpieczenia – podstawę stanowi najniższa możliwa składka.
W kontekście przedsiębiorców kluczowe jest zatem nie tylko wznowienie ubezpieczenia chorobowego po przerwie w działalności, ale także dokładne rozliczenie składek oraz precyzyjne określenie momentu, w którym powstała niezdolność do pracy. Od tego bowiem zależy zarówno możliwość nabycia prawa do zasiłku, jak i jego wysokość.
Długość i ograniczenia okresu zasiłkowego w przypadku przedsiębiorców
Zasiłek chorobowy przysługuje przedsiębiorcom przez maksymalny okres 182 dni trwania niezdolności do pracy, a w przypadku ciąży lub gruźlicy – przez 270 dni. To tzw. okres zasiłkowy, którego długość jest jednak uzależniona od wielu czynników.
W przypadku zasiłku chorobowego po odwieszeniu działalności, okres zasiłkowy obejmuje nie tylko bieżący okres niezdolności do pracy, ale również – zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy zasiłkowej – wcześniejsze okresy choroby, jeśli przerwa pomiędzy nimi nie przekroczyła 60 dni i dotyczyły tej samej jednostki chorobowej.
Należy również pamiętać, że:
-
jeżeli w czasie jednego okresu zasiłkowego wystąpi kilka okresów niezdolności do pracy bez przekroczenia 60 dni przerwy między nimi, są one traktowane jako jeden okres niezdolności,
-
prawo do nowego okresu zasiłkowego przysługuje tylko w przypadku, gdy między zakończeniem poprzedniego okresu zasiłkowego a kolejną niezdolnością do pracy upłynęło co najmniej 60 dni, a przyczyna niezdolności do pracy jest inna,
-
po ustaniu ubezpieczenia chorobowego (np. po definitywnym zaprzestaniu działalności), zasiłek chorobowy może być wypłacany maksymalnie przez 91 dni, ale tylko wtedy, gdy niezdolność do pracy powstała w ciągu 14 dni od zakończenia ubezpieczenia.
W przypadku przedsiębiorców niezwykle istotna jest także kontrola zadłużenia wobec systemu ubezpieczeń społecznych. Przekroczenie określonego poziomu zadłużenia może skutkować zawieszeniem prawa do świadczenia aż do momentu jego całkowitej spłaty. Dodatkowo, świadczenie przepada, jeżeli nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku.
Odpowiedzialne zarządzanie statusem ubezpieczenia oraz świadomość przepisów regulujących przerwy w podleganiu ubezpieczeniu to fundamenty, dzięki którym możliwe jest skuteczne korzystanie z instytucji, jaką jest zasiłek chorobowy po odwieszeniu działalności.
Źródło:
https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-chorobowy/z-ubezpieczenia-chorobowego/prawo-do-zasilku-i-okres-przyslugiwania
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19990600636
