Jak i kiedy wykonywać pomiary oświetlenia awaryjnego – normy, częstotliwość i zasady

W sytuacjach awaryjnych, takich jak zaniki napięcia lub nagłe zagrożenia, oświetlenie awaryjne staje się kluczowym elementem bezpieczeństwa w budynkach. To właśnie ono umożliwia bezpieczne opuszczenie zagrożonych przestrzeni, minimalizując ryzyko paniki oraz potencjalnych wypadków. Dlatego tak ważne są regularne pomiary oświetlenia awaryjnego, które pozwalają na ocenę jego sprawności i zgodności z obowiązującymi normami.

Czym jest i dlaczego potrzebne jest oświetlenie awaryjne?

Oświetlenie awaryjne to element systemu bezpieczeństwa, który włącza się automatycznie w przypadku zaniku podstawowego źródła zasilania. Jego głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa ludziom przebywającym w budynku, umożliwiając im odnalezienie drogi ewakuacyjnej i sprawne opuszczenie zagrożonego miejsca.

Oświetlenie awaryjne dzieli się na kilka kategorii, w zależności od celu, jaki ma spełniać:

• Oświetlenie drogi ewakuacyjnej, którego zadaniem jest wskazanie bezpiecznego kierunku ucieczki.
• Oświetlenie stref otwartych, stosowane w większych przestrzeniach, aby zapobiec panice i umożliwić odnalezienie dróg ewakuacyjnych.
• Oświetlenie stref wysokiego ryzyka, przeznaczone do miejsc, gdzie wykonywane są prace wymagające szczególnej ostrożności.

Dlaczego jest to tak ważne? W przypadku nagłego zaniku światła ludzie znajdujący się w budynku mogą stracić orientację i wpaść w panikę. Awaryjne źródła światła nie tylko pomagają zachować spokój, ale także umożliwiają odnalezienie i użycie sprzętu przeciwpożarowego oraz dotarcie do bezpiecznego wyjścia.

Jakie normy określają wymagania dotyczące oświetlenia awaryjnego?

Funkcjonowanie oświetlenia awaryjnego w Polsce regulują zarówno przepisy prawne, jak i normy techniczne. Najważniejsze dokumenty to Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, oraz norma PN-EN 1838.

Norma PN-EN 1838 precyzuje wymagania dotyczące różnych rodzajów oświetlenia awaryjnego. Określa m.in.:

• Minimalne natężenie światła na drogach ewakuacyjnych (1 lx wzdłuż ich środkowej linii).
• Czas, w którym oświetlenie awaryjne musi osiągnąć pełną jasność (maksymalnie 60 sekund).
• Wymagania dotyczące równomierności oświetlenia oraz wskaźnika oddawania barw (Ra).

Dodatkowo norma PN-EN 50172 określa, w jaki sposób systemy oświetlenia awaryjnego powinny być testowane i konserwowane. Przykładowo, wymaga się regularnych przeglądów oraz rejestrowania ich wyników. Zgodnie z przepisami, oświetlenie to powinno działać przez co najmniej godzinę po zaniku podstawowego źródła zasilania, a w niektórych przypadkach nawet dłużej.

Oświetlenie awaryjne jest również elementem systemów ochrony przeciwpożarowej, co oznacza, że podlega regularnym kontrolom technicznym, zgodnie z wymogami przepisów o ochronie przeciwpożarowej.

Właściwa instalacja i użytkowanie oświetlenia awaryjnego zgodnie z powyższymi normami to nie tylko kwestia przestrzegania przepisów, ale przede wszystkim gwarancja bezpieczeństwa osób przebywających w budynkach użyteczności publicznej.

Jak często należy sprawdzać i wykonywać pomiary oświetlenia awaryjnego?

Regularne przeglądy i pomiary oświetlenia awaryjnego są kluczowe dla utrzymania jego sprawności i zapewnienia bezpieczeństwa w sytuacjach awaryjnych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku, wszystkie urządzenia przeciwpożarowe, w tym oświetlenie awaryjne, muszą być poddawane przeglądom technicznym i konserwacji co najmniej raz w roku.

Norma PN-EN 50172 dodatkowo określa wymagania związane z częstotliwością testów:

• Codzienne kontrole wizualne (dotyczące systemów centralnego zasilania) – weryfikacja wskaźnika właściwej pracy.
• Miesięczne testy funkcjonalne – symulacja awarii zasilania w celu sprawdzenia, czy oprawy automatycznie przełączają się w tryb pracy awaryjnej.
• Roczne testy pełnookresowe – obejmujące pomiary natężenia światła oraz test działania oświetlenia do momentu rozładowania akumulatorów.

Dlaczego tak częste kontrole są konieczne? W trakcie eksploatacji oświetlenie awaryjne może ulegać różnym uszkodzeniom, np. zabrudzeniu opraw, zużyciu akumulatorów czy starzeniu się źródeł światła. Regularne testy pozwalają wcześnie wykryć problemy i zapobiec sytuacjom, w których oświetlenie nie spełnia swoich funkcji w momencie awarii zasilania.

Warto również pamiętać, że dokładność pomiarów zależy od jakości użytego sprzętu. Luksomierz stosowany do badania natężenia oświetlenia awaryjnego powinien mieć odpowiednią klasę dokładności, zdolność pomiaru niskich wartości oraz aktualne świadectwo wzorcowania.

Jak poprawnie wykonywać pomiary natężenia oświetlenia awaryjnego?

Przeprowadzanie pomiarów oświetlenia awaryjnego wymaga zastosowania precyzyjnych procedur, zgodnych z normami technicznymi. Celem jest weryfikacja, czy oświetlenie zapewnia odpowiednie natężenie światła, zgodne z wymaganiami normy PN-EN 1838.

Podstawowe kroki przy wykonywaniu pomiarów:

1. Przygotowanie sprzętu pomiarowego: Używany luksomierz musi mieć możliwość pomiaru niskich wartości natężenia światła (np. 0,5 lx) oraz posiadać aktualne świadectwo wzorcowania.
2. Wyłączenie oświetlenia podstawowego: Aby uzyskać miarodajne wyniki, pomiary należy wykonywać w warunkach zbliżonych do sytuacji awaryjnej, wyłączając zasilanie główne.
3. Dobór punktów pomiarowych: Na drogach ewakuacyjnych punkty pomiarowe rozmieszcza się wzdłuż ich środkowej linii, w odległości co 1–2 metry. W strefach otwartych natężenie światła mierzy się na poziomie podłogi w kilku wybranych miejscach.
4. Pomiar równomierności oświetlenia: Na drogach ewakuacyjnych wskaźnik równomierności nie może przekraczać stosunku 40:1, co oznacza, że różnice w natężeniu światła na danej drodze muszą być minimalne.
5. Dokumentacja wyników: Protokół z badań powinien zawierać wszystkie istotne dane, takie jak wyniki pomiarów, czas działania oświetlenia oraz zgodność z obowiązującymi normami.

Kluczowym aspektem pomiarów jest także uwzględnienie specyficznych wymagań dla różnych rodzajów przestrzeni:

• Na drogach ewakuacyjnych minimalne natężenie oświetlenia wynosi 1 lx wzdłuż środkowej linii.
• W strefach otwartych natężenie nie może być mniejsze niż 0,5 lx, przy zachowaniu równomierności na poziomie 1:40.
• W strefach wysokiego ryzyka wymaga się minimum 15 lx, co odpowiada szczególnym potrzebom związanym z bezpieczeństwem pracy w tych miejscach.

Dzięki regularnym i dokładnym pomiarom można mieć pewność, że oświetlenie awaryjne działa zgodnie z założeniami, zapewniając bezpieczeństwo w każdej sytuacji.

Uwaga: Informacje na stronie mają charakter wyłącznie informacyjny i nie zastąpią porady prawnej.